Aðalfundur BSSL 2005

97. aðalfundur Búnaðarsambands Suðurlands
Haldinn 20. apríl 2005 að Goðalandi, Fljótshlíð

1. Fundarsetning, Þorfinnur Þórarinsson formaður.
Þorfinnur setti fund og bauð sérstaklega velkomna forsvarsmenn Búnaðarsambands A.-Skaftafellssýslu. Þá minntist Þorfinnur látins félaga, Kristins Jónssonar fyrrv. ráðunauts. Kristinn hóf störf hjá BSSL strax eftir nám árið 1953 og starfaði á sviði jarðræktar þar til hann tók við starfi tilraunastjóra á Sámsstöðum 1963. Kristinn lést þann 12. apríl 2005. Fundarmenn minntust Kristins með því að rísa úr sætum.
Þorfinnur kynnti tillögu að starfsmönnum fundarins; Eggert Pálsson, Kirkjulæk sem fundarstjóra og þá Jóhannes Hr. Símonarson og Runólf Sigursveinsson sem fundarritara. Tillagan var samþykkt.

2. Skipan kjörbréfanefndar
Framkvæmdastjóri kynnti tillögu að kjörbréfanefnd; Jón Jónsson, Prestsbakka, Kristinn Jónsson, Staðarbakka og Helgi Eggertsson, Kjarri. Tillagan var samþykkt.

3. Skýrsla stjórnar, Þorfinnur Þórarinsson, formaður
Formaður fór yfir helstu verkefni stjórnar á liðnu starfsári en haldnir voru sjö stjórnarfundir, þar af einn á Hunkubökkum í Skaftárhreppi. Af helstu verkefnum stjórnar minntist Þorfinnur á árlegan formannafund búnaðar- og búgreinafélaganna í nóvember þar sem m.a. var rætt um íslenskan landbúnað í hlýnandi veðurfari. Stjórn og starfsmenn fóru í kynnisferð að Hvanneyri í nóvember og funduðu með Búnaðarsamtökum Vesturlands, skoðuðu nýtt kennslu- og rannsóknarfjós á staðnum og fóru að Tilraunabúinu að Hesti. Stjórnin fundaði með með nýjum rektor Landbúnaðarháskóla Íslands um framtíð Stóra-Ármóts í nýjum skóla og um endurmenntun til bænda.

BSSL tók við leiðbeiningaþjónustu og bókhaldi Búnaðarsambands A.-Skaftafellssýslu frá áramótum með sérstökum samstarfssamningi sem framlengist sjálfkrafa til eins árs í senn nema annar hvor aðili segi honum upp. Leiðbeiningastörfin eru að breytast í meira mæli yfir í rekstrarleiðbeiningar og fjármálaráðgjöf. Frumkvöðlanámskeið var haldið að frumkvæði Valdimars Bjarnasonar á Selfossi í janúar síðastliðnum. Námskeiðið þótti takast mjög vel. Reynt var að halda slíkt námskeið á Kirkjubæjarklaustri en ekki fékst næg þátttaka. Kúasýningin KÝR 2004 tókst mjög vel í ágúst og virðist þessi sýning komin til að vera. Á þessu ári er 100 ára afmæli Rjómabúsins á Baugsstöðum og verður þess minnst á ýmsan hátt. Þá hefur BSSL tekið að sér kynbótadóma á höfuðborgarsvæðinu og í A.-Skaftafellssýslu í vor.

Á Tilraunabúið að Stóra-Ármóti var á haustmánuðum settur upp búnaður til heilfóðrunar. Samstarf er við LBHÍ um rannsóknir á búinu og fram kom á í máli Torfa Jóhannessonar, rannsóknastjóra LBHÍ, á opnu fjósi að Stóra-Ármóti þann 1. apríl að Landbúnaðarháskólinn hefði áhuga á að fara í frekari rannsóknir þar.

Formaður greindi frá ferð formanna búnaðarsambandanna til Danmerkur og Noregs í byrjun apríl til að skoða uppbyggingu leiðbeiningaþjónustu þar. Íslenska leiðbeiningaþjónustan líkist nokkuð leiðbeiningaþjónustunni í Danmörku. Danskir bændur eru eigendur, notendur og viðskiptavinir þjónustunnar. Ráðgjafarnir eru óháðir og stefnt að núllrekstri í starfsseminni. Áhersla er lögð á einstaklingsráðgjöf og að ráðgjafar skoði reksturinn á vettvangi.

Kúa- og svínabúskapur eru langstærstu landbúnaðargreinarnar í Danmörku. Athygli vakti að ¾ hlutar mjólkurframleiðslunnar fer á erlendan markað og að meðalstærð kúabúa eru 95 kýr og 782.000 lítra kvóti. Gert er ráð fyrir mikilli fækkun kúabúa í Danmörku á næstu árum. Þau voru um 7.000 árið 2004 en reiknað er með að þau verði um 3.000 árið 2015. Afurðaverð í Danmörku er um 20 kr/l. ISK. Gert er ráð fyrir að svínakjötsframleiðslan á sama tíma verði svipuð og nú er. Í Danmörku eru aðeins tveir sauðfjárræktarráðunautar en þar er sauðfjárrækt aðeins stunduð sem frístundabúskapur með 12 ær að meðaltali á hverju búi.

Í Noregi er skipulag leiðbeiningaþjónustunnar með öðrum hætti. Landbúnaðarskrifstofa sveitarfélaganna sér um umsóknir og eftirlit með styrkjum. Afurðastöðvarnar sjá um leiðbeiningaþjónustuna auk þess sem starfandi eru ræktunar- og búfjárhringir meðal bænda. Um það bil helmingur af tekjum bænda kemur frá ríki. Bæði í Danmörku og í Noregi eru starfandi kvótamarkaðir en mismunandi reglur gilda í hvoru landi um sig um viðskipti með kvóta í mjólk.

Að lokum ræddi formaður sína framtíðarsýn. Breytingar í landbúnaði eru hraðari en oft áður. Hvernig á BSSL að bregðast við? Á það að fara út í að selja meiri þjónustu, s.s. á þjónustupökkum eða taka að sér fleiri verkefni. Bókhald og sæðingar fyrir bændur mjög hagkvæmt og ekki séð að það verði gert á betri hátt.
BSSL er vel í stakk búið að takast á við breytingar. Nú þegar er fyrirtækið deildarskipt og hver eining gerð upp sérstaklega. Hlutverk stjórnar er að fylgjast með nauðsynlegum breytingum og bregðast við þeim.

4. Reikningar Búnaðarsambands Suðurlands og skýrsla framkvæmdastjóra, Sveinn Sigurmundsson
Framkvæmdastjóri fór yfir reikninga BSSL og dótturfélaga sem sjá má í ársriti BSSL 2004, 35. árgangi, bls.147-157. Tap ársins 2004 á samstæðureikningi BSSL, Stóra-Ármóts ehf. og dótturfélaga er 545.948 kr. Á árinu 2004 voru að meðaltali 28 starfsmenn þegar allt er talið og voru heildarlaunagreiðslur ársins um 80,5 milljónir króna. Eigið fé samstæðunnar er 106 milljónir.

Í máli frkv.stjóra kom fram að raunávöxtun á sjóðum samstæðunnar var 4,27% á liðnu ári en rætt hefur verið um að fjárfesta í öruggum verðbréfum sem hafa verið að gefa um 7% raunávöxtun. Frkv.stjóri fór yfir samsetningu tekna en 36% teknanna koma frá búnaðargjaldi. Frá ríki koma 34% tekna vegna launa, aksturs o.fl., húsaleiga skilar 5%, seld þjónusta 16% og annað 9%.

Bændabókhaldið stendur vel og styður við ráðgjöfina. Ráðgjöf vegna bókhalds í gegnum síma er gjaldfrjáls og mikið notuð.

Frkv.stjóri kynnti nýjan starfsmann, Grétar Má Þorkelsson fyrrverandi starfsmann hjá BASK sem kom til starfa í kjölfar samstarfssamnings milli BSSL og BASK frá sl. áramótum. Grétar er í hlutastarfi hjá Landgræðslu ríkisins og sinnir forðagæslumálum í A.-Skaftafellssýslu. BSSL verður með kynbótasýningar á höfuðborgarsvæðinu og nýtist þar þekking og þjálfun starfsfólks BSSL.

Friðrik Eysteinsson er hættur hjá Sambandi garðyrkjubænda og ekki hefur enn verið ráðinn starfsmaður í hans stað. Mögulegt er að framkvæmdastjóri SG verði í framtíðinni á skrifstofu BSSL líkt og áður var.

5. Umræður um skýrslur og reikninga
Sigurður Loftsson þakkaði framlagðar skýrslur um starfssemi BSSL og þakkaði samstarf Félags kúabænda á Suðurlandi s.s. vegna KÝR 2004 og vegna afmælisrits félagsins. Hann bauð félaga úr A.- Skaftafellssýslu velkomna í það öfluga starf sem unnið er hjá BSSL. Mikil reynsla hefur skapast á skrifstofu BSSL í rekstrartengdri ráðgjöf á liðnum árum sem þörf sé á, ekki síst nú þegar stefnir í að Lánasjóður landbúnaðarins verði seldur. Erfitt er hins vegar að meta raunverulega þörf ráðgjafarinnar þegar hluti teknanna kemur frá búnaðargjaldi en ekki úr markaðsumhverfinu. Þá leyfði Sigurður sér að efast um að útdeiling á fé til markmiðstengdra búrekstraráætlana sé rétt framkvæmd sem og hin sjálfvirka gjaldtaka búnaðargjalds.
Sigurður taldi grunneiningar í félagskerfi BSSL vera umdeildar og verða það áfram. Ítarleg skoðun á félagskerfinu hafi þó nýlega farið fram og ákveðið í kjölfarið að halda í svipað skipulag um sinn. Sigurður minntist á uppbyggingu leiðbeiningaþjónustunnar á landsvísu og lagði áherslu á nauðsyn þess að vinna að slíkum málum m.a. með þarfir stærsta landbúnaðarsvæðis landsins í huga.
Þórir Jónsson þakkaði fyrir skýra skýrslu og reikninga. Spurði um tillögur sem samþykktar voru á síðasta aðalfundi, hverjar voru afgreiðslur þeirra?
Þorfinnur Þórarinsson þakkaði Sigurði hlý orð í garð BSSL og starfsmanna og svaraði Þóri að svör við spurningu hans sé að finna í skýrslu formanns í ársriti BSSL auk þess sem afgreiðslur tillagna séu kynntar í fréttabréfi og á heimasíðu BSSL.

6. Matarhlé

7. Kjörbréfanefnd skilar áliti.
Helgi Eggertsson kynnti álit nefndarinnar:
Búnaðarfélag Gaulverjabæjarhrepps
Bragi Ásgeirsson, Selparti
Búnaðarfélag Stokkseyrarhrepps
Sigurfinnur Bjarkarsson, Tóftum
Búnaðarfélag Sandvíkurhrepps
Páll Lýðsson, Litlu-Sandvík (varam.)
Búnaðarfélag Hraungerðishrepps
Ketill Ágústsson, Brúnastöðum
Búnaðarfélag Villingaholtshrepps
Ólafur Einarsson, Hurðarbaki
Búnaðarfélag Skeiðahrepps
Jón Vilmundarson, Skeiðháholti
Búnaðarfélag Gnúpverjahrepps
Einar Gestsson, Hæli II (varam.)
Búnaðarfélag Hrunamannahrepps
Hjörleifur Ólafsson, Fossi
(1 fulltr. mættur af 2)
Búnaðarfélag Biskupstungnahrepps
Óttar Bragi Þráinsson, Miklaholti
Eiríkur Jónsson, Gýgjarhólskoti
Búnaðarfélag Þingvallahrepps
Enginn fulltrúi mættur.
Búnaðarfélag Laugardalshrepps
Jón Þormar Pálsson, Böðmóðsstöðum
Búnaðarfélag Grímsneshrepps
Ágúst Gunnarsson, Stærribæ
Búnaðarfélag Grafningshrepps
Enginn fulltrúi mættur.
Búnaðarfélag Ölfushrepps
Þórarinn Snorrason, Vogsósum
Búnaðarfélag Eyrarbakka
Enginn fulltrúi mættur.
Búnaðarfélag A.-Eyjafjallahrepps
Kristinn Stefánsson, Raufarfelli
Búnaðarfélag V.-Eyfellinga
Sigurlaug Hanna Leifsdóttir, Nýjabæ
Búnaðarfélag A.-Landeyjarhrepps
Elvar Eyvindsson, Skíðbakka 2
Búnaðarfélag V.-Landeyjarhrepps
Ágúst Rúnarsson, Vestra-Fíflholti
Búnaðarfélag Fljótshlíðarhrepps
Kristinn Jónsson, Staðarbakka
Búnaðarfélag Hvolhrepps
Enginn fulltrúi mættur.
Búnaðarfélag Rangárvallahrepps
Þórir Jónsson, Selalæk
Búnaðarfélag Landmannahrepps
Hannes Ólafsson, Austvaðsholti
Búnaðarfélag Holtahrepps
Daníel Magnússon, Akbraut
Búnaðarfélag Djúpárhrepps
Óskar Ólafsson, Bjóluhjáleigu (varam.)
Búnaðarfélag Ásahrepps
Jón Þorsteinsson, Syðri-Hömrum
Búnaðarfélag Hörgslandshrepps
Jón Jónsson, Prestsbakka
Búnaðarfélag Kirkjubæjarhrepps
Helga Jónsdóttir, Þykkvabæ I
Búnaðarfélag Álftavers
Kristbjörg Hilmarsdóttir, Þykkvabæjarklaustri
Búnaðarfélag Leiðvallahrepps
Sigursveinn Guðjónsson, Lyngum
Búnaðarfélag Skaftártungu
Enginn fulltrúi mættur.
Búnaðarfélag Hvammshrepps
Guðni Einarsson, Þórisholti
Búnaðarfélag Dyrhólahrepps
Margrét Guðmundsdóttir, Vatnsskarðshólum
Félag sauðfjárbænda í Árnessýslu
Sigríður Jónsdóttir, Arnarholti
(1 fulltr. mættur af 2)
Félag sauðfjárbænda í Rangárvallasýslu
Guðrún Stefánsdóttir, Hlíðarendakoti
Baldur Björnsson, Fitjamýri
(2 fulltr. mættir af 3)
Félag sauðfjárbænda í V.-Skaftafellssýslu
Jónas Erlendsson, Fagradal
(1 fulltr. mættur af 2)
Loðdýraræktarfélag Suðurlands
Enginn fulltrúi mættur.
Félag skógarbænda á Suðurlandi
Enginn fulltrúi mættur.
Hrossaræktarsamtök Suðurlands
Ragnar Lárusson, Stóra-Dal
Helgi Eggertsson, Kjarri
Hrafnkell Karlsson, Hrauni
Bergur Pálsson, Hólmahjáleigu
(4 fulltr. mættir af 5)
Félag kúabænda á Suðurlandi
Sigurður Loftsson, Steinsholti
Gunnar Eiríksson, Túnsbergi
Ágúst Dalkvist, Eystra-Hrauni
Arnheiður Dögg Einarsdóttir, Guðnastöðum
Birna Þorsteinsdóttir, Reykjum (varam).
Samband garðyrkjubænda
Enginn fulltrúi mættur.
Félag svínabænda á Suðurlandi
Enginn fulltrúi mættur.

Alls mættir 42 fulltrúar af 57 sem kjörgengi eiga.
Reikningar bornir undir atkvæði og þeir samþykktir samhljóða.

8. Verðlaun fyrir besta nautið í árgangi fæddum 1998.
Gunnar Guðmundsson BÍ.
Skilaði kveðju frá Haraldi Benediktssyni formanni BÍ og Sigurgeiri Þorgeirssyni framkv.stjóra BÍ sem áttu ekki möguleika á að mæta vegna annarra starfa. Í máli Gunnars kom fram að nautaárgangur fæddur 1998 er sá stærsti sem hingað til hefur komið á stöð. Nautið Fontur 98027 frá Böðmóðsstöðum II í Laugardal ber þar höfuð og herðar yfir aðra gripi með 118 í kynbótaeinkunn og hlýtur því verðlaunin að þessu sinni. Hjónin Hörður Guðmundsson og María Pálsdóttir á Böðmóðsstöðum II tóku við verðlaununum úr hendi Gunnars.

9. Ávörp gesta. Guðni Ágústsson landbúnaðarráðherra.
Minntist á að hann hefði mælt fyrir frumvarpi um að Lánasjóður landbúnaðarins verði lagður niður og eignir hans seldar. Meirihluti bænda virðist vilja búnaðargjaldið í burtu. Fari svo munu tekjur sjóðsins af búnaðargjaldinu, um 140 millj., falla niður og rekstrargrundvöllur fyrir starfsemi Lánasjóðsins þar með bresta. Hefur átt gott samstarf við forystumenn landbúnaðarins um þetta mál.
Vinna við nýjan búnaðarlagasamning er í gangi. Ráðherra tók skýrt fram að Mjólka getur starfað á grundvelli atvinnufrelsis. WTO-samningar eru í gangi og ríkisstjórnin vinnur hörðum höndum að kynningu á sjónarmiðum Íslands. Guðmundur B. Helgason ráðuneytisstjóri landbúnaðarráðuneytisins hefur leitt starfið fyrir hönd ráðuneytisins. Samningaviðræðurnar ganga út á að vestræn ríki dragi úr stuðningi við sinn landbúnað.
Ráðherra ræddi um Kjötmjölsverksmiðjuna. Minnti á að forsvarsmenn verksmiðjunnar voru varaðir við áður en ráðist var í byggingu hennar vegna fyrirsjáanlegra erfiðleika í sölu afurða. Ákvörðun um framtíð verksmiðjunnar liggur ekki fyrir en rætt um að þar verði starfrækt förgunarverksmiðja. Landbúnaðar- og Umhverfisráðuneytin vinna nú sameiginlega að framtíðarlausn hennar. Framtíð íslensks landbúnaðar er björt.

10. Ávörp gesta. Ágúst Sigurðsson, rektor Landbúnaðarháskóla Íslands.
Flutti stutta kynningu á Landbúnaðarháskólanum sem stofnaður var 1. janúar 2005 við sameiningu Landbúnaðarháskólans á Hvanneyri, Rala og Garðyrkjuskólans á Reykjum. Við sameininguna tók við stofnun með 130 starfsmenn og 300 nemendur. Starfsstöðvar LBHÍ eru að Hvanneyri, Hesti, Reykjum í Ölfusi, Keldnaholti, Korpu, Möðruvöllum og Stóra-Ármóti.
Skipurit skólans samanstendur af þremur deildum, Starfs- og endurmenntunardeild á framhaldsskólastigi og umhverfisdeild og auðlindadeild á háskólastigi. Þrjú svið ganga síðan þvert á deildirnar, rekstrar og þjónustusvið, kennslusvið og rannsóknasvið.
Auðlindadeildin hlaut nafn sitt til að vekja athygli á að skólinn fæst við nýtingu auðlinda sem er íslensk náttúra. Hin hefðbundna búvísindabraut sem og skógfræði og landgræðsla heyrir undir auðlindadeild. Umhverfisdeildin er stofnuð á grunni umhverfissviðs sem var til áður og hefur vaxið mjög mikið síðustu ár. Þar eru sóknarfæri framtíðarinnar.
Í háskólaumhverfi skipast saman rannsóknir og kennsla og eru hlutföllin nú þannig að rannsóknir taka 60% tímans og kennsla 40%. Tekjuáætlun 2005 er þannig að framlag af fjárlögum skila 64% tekna, seld þjónusta o.þ.h. um 24% og rannsóknastyrkir 12%. Framtíðin nú er að þróa mastersnám (MSc.) við skólann, t.d. í auðlindahagfræði og fleiri greinum. Endurmenntun við skólann á að efla og nýta þar reynslu Garðyrkjuskólans á Reykjum.

11. Nefndir hefja störf.
Formenn nefnda: Sigríður Jónsdóttir fagmálanefnd, Sigurður Loftsson allsherjarnefnd og Gunnar Kr. Eiríksson, fjárhagsnefnd.

12. Afgreiðsla mála
Tillaga 1. Nautauppeldisstöð BÍ
„Aðalfundur Búnaðarsambands Suðurlands haldinn að Goðalandi, Fljótshlíð 20. apríl 2005 bendir á mikilvægi þess að uppeldi nauta annars vegar og sæðistaka hins vegar sé aðskilin, með hliðsjón af öryggisþáttum s.s. sjúkdómum, eldsvoða og annarri hugsanlegri vá. Fundurinn leggur því áherslu á, að Nautauppeldisstöðin verði áfram starfrækt í Þorleifskoti og að endurbótum á húsnæðinu verði hraðað til að uppfylla skilyrði aðbúnaðar¬reglu¬gerðar. Jafnframt telur fundurinn eðlilegt að haft verði fullt samráð við Búnaðarsamband Suðurlands um framgang málsins“.