Fullkominn einhugur um andstöðu gegn ESB

Á fundi um Evrópusambandsmál sem haldinn var í Bændahöllinni í gær með fulltrúum búgreinafélaganna, búnaðarsambandanna og afurðastöðvanna kom fram mikill einhugur um andstöðu gegn inngöngu Íslands í Evrópusambandið. Bændasamtökin boðuðu til fundarins en tilgangur hans var að ræða málin og fá fram sjónarmið um næstu skref í Evrópusambandsumræðunni.

Á fundinum fór Haraldur Benediktsson, formaður Bændasamtakanna, yfir afstöðu samtakanna til Evrópusambandsins og kom fram í máli hans að íslenskum landbúnaði væri mikil hætta búin ef að sótt yrði um aðild að Evrópusambandinu. Kallaði hann eftir viðtækri samstöðu meðal bænda um andstöðu gegn slíkum hugmyndum. Ekki stóð á svörum þeirra fjölmörgu fulltrúa sem að á fundinn voru mættir. Komu fundarmenn hver af öðrum uppi í pontu og lýstu áhyggjum sínum með þá umræðu sem uppi hefur verið í þjóðfélaginu. Óttuðust sumir fundarmenn að svo gæti farið að Íslandi yrði sturtað fyrirvaralaust inn í Evrópusambandið og brýndu þeir forsvarsmenn Bændasamtakanna til að standa vaktina af fullum þunga til að koma í veg fyrir að svo gæti farið.

Ekki um neinar framtíðarundanþágur að ræða

Björn Bjarnason dómsmálaráðherra varaði við inngöngu í ESB en hann sagði í erindi sínu að hættan á auðlindaásókn Evrópusambandsins inn á okkar yfirráðasvæði væri svo mikil, ef við gerðumst aðilar, að það væri ekki rétt að taka þá áhættu. Mynd: BÍ

Á fundinum flutti Björn Bjarnason dómsmálaráðherra jafnframt erindi um skýrslu Evrópunefndar forsætisráðuneytisins sem að gefin var út í mars í fyrra. Björn stýrði starfi nefndarinnar og kom fram í máli hans að niðurstaða nefndarinnar sem birt var í skýrslunni, væri sú að miðað við óbreytt stuðningskerfi hér á landi myndi íslenskur landbúnaður standa verr innan Evrópusambandsins heldur en utan þess. Björn skilaði sameignlegu séráliti ásamt Einari Kristni Guðfinnssyni sjávarútveg- og landbúnaðarráðherra og fulltrúum Vinstri grænna, Katrínu Jakobsdóttur varaformanni flokksins og Ragnari Arnalds þar sem kom fram það mat þeirra að þeir hagsmunir og réttindi sem glatast myndu við aðild að Evrópusambandinu vegi mun þyngra en sá ávinningur sem af aðild hlytist. Björn sagðist enn vera þeirrar skoðunar. Jafnframt lagði hann áherslu á að ekki yrði um að ræða neinar framtíðar undanþágur fyrir íslenskan landbúnað þó vera mætti að tímabundnar undanþágur fengjust í samningaviðræðum við Evrópusambandið og jafnvel þó að tímabundnar undanþágur fengjust væri ekkert í hendi varðandi það að þær myndu standa óhaggaðar. Fjöldi dæma væri um að slíkar undanþágur hefðu verið afnumdar, meðal annars með málarekstri fyrir Evrópudómstólnum.

„Þeir meginþættir sem snerta okkar grundvallaratvinnustarfsemi eru utan Evrópska efnahagssvæðisins, það er að segja sjávarútvegurinn og landbúnaðurinn. Mín niðurstaða er sú, og það kemur líka fram í okkar sameiginlega áliti sem við stóðum að, er að hættan á auðlindaásókn Evrópusambandsins inn á okkar yfirráðasvæði séu svo miklar ef við gerðumst aðilar, að það sé ekki rétt að taka þá áhættu“ sagði Björn í erindi sínu. Björn sagði jafnframt að rangt væri að tala um aðildarviðæður við Evrópusambandið. „Engar aðildarviðræður, þetta er umsókn. Það fara ekki fram neinar aðildarviðræður eins og við skiljum það í venjulegum skilningi eins og við skiljum það, um að ef að maður óskar aðildar að einhverju þá hafi hann möguleika til að hafa önnur sjónarmið en sá félagssakpur sem að hann vill eiga aðild að. Í þessu efni mætti bera það saman að járnsmið dytti aldrei í hug að sækja um aðild að Bændasamtökunum, hann vissi að þar ætti hann ekki heima. Bændasamtökin væru samtök sem snerust um málefni sem að snertu ekki hans hagsmuni beint. Ég lít líka þannig á Evrópusambandið, því til að mynda sjávarútvegsstefna sambandsins snýst um allt annað en það sem við erum að gera í okkar sjávarútvegsmálum.“

Tollastjórnin getur ráðið úrslitum um framtíð landbúnaðar hér
Björn minntist í máli sínu á þær deilur sem staðið hafa um matvælafrumvarpið og þær hættur sem að samþykkt þess gæti skapað íslenskum landbúnaði. Víst væri um það að samþykkt þess myndi hafa áhrif en með hörðum ákvæðum um sjúkdómavarnir myndu þau áhrif ekki verða eins mikil og óttast væri. Annað mál væri með inngöngu í Evrópusambandið. „Þá myndum við ekki hafa vald á tollunum, þá myndum við þurfa að afsala okkur tollastjórninni. Það er einmitt tollastjórnin sem að getur ráðið úrslitum um það hvernig við búum að landbúnaði hér á landi, það eru tollarnir sem að Norðmenn hafa í hendi sér og stjórna sinni landbúnaðaruppbyggingu í gegnum þá. Þetta er ekkert flókið mál. Ef að í umsókn Íslendinga stæði að við ætluðum ekki að fella niður tolla á landbúnaðarvörur þá yrði það strax strikað út.“

Björn sagðist jafnframt vera þeirrar skoðunar aðef að tekin yrði ákvörðun um að sækja um aðild að Evrópusambandinu ætti að leggja það í dóm þjóðarinnar. Efna ætti til þjóðaratkvæðagreiðslu um umsókn og svo ætti auðvitað að efna til þjóðaratkvæðagreiðslu um samninginn sjálfann.

Afstaðan í samræmi við rödd hins almenna bónda
Ef bera á stöðu Íslands og íslensks landbúnaðar saman við eitthvert aðildarríki Evrópusambandsins þá er Finnland nærtækasta dæmið. Erna Bjarnadóttir hagfræðingur Bændasamtakanna fór á fundinum yfir landbúnaðarstefnu Evrópusambandsins og áhrif inngöngu Finna í sambandið á finnskan landbúnað. Í máli hennar kom meðal annars fram að Finnar hafi fengið heimild til að styðja við sinn landbúnað um 35 prósent meira en að meðaltali gerist í Evrópusambandinu. Hins vegar væri staðan sú að Finnar greiddu 60 prósent af stuðningi við finnskan landbúnað sjálfir á meðan að Evrópusambandið greiddi 40 prósent. Jafnframt kom fram í máli hennar að eftir inngöngu Finna í sambandið hafi orðið nær 30 prósenta samdráttur á afurðaverði til finnskra bænda en matarverð í Finnlandi hafi ekki lækkað nema um 10 prósent.

Evrópusambandið er viðskiptabandalag og þar ræður hagkvæmnin mestu. „Markmiðið er að flytja framleiðslu þangað sem hún er hagkvæmust, ef horft er til launakostnaðar, framleiðslukostnaðar og verðs á landi svo dæmi séu tekin“ sagði Erna. Það er því ljóst að Ísland standi ekki framarlega í þeim hópi ríkja ef inn í Evrópusambandið væri komið.

Eins og áður var sagt lýstu fundarmenn eindregnum stuðningi við framgöngu Bændasamtakanna. Er það í fullkomnu samræmi við þá háværu rödd bænda sem að forsvarsmenn samtakanna hafa heyrt á bændafundunum nú í haust en þar hafa menn lýst miklum áhyggjum af hugsanlegri aðild Íslands að Evrópusambandinu. Það er því ljóst að innan bændastéttarinnar er einhugur um að berjast hatrammri baráttu gegn inngöngu í sambandið og fyrir framtíð íslensks landbúnaðar.